Het Spelderholt
Het Spelderholt is een prachtig en rustig gebied in de bossen, één kilometer ten westen van de bebouwde kom van Beekbergen bij Apeldoorn. Dit op een zacht glooiende stuwwalrand gelegen gebied wordt aan drie zijden omgeven door de Natura 2000 gebied Veluwe. Daarnaast grenst het aan de enk van de Konijnenkamp. Dit is niet alleen een van de oudste enken, maar ook een van de best bewaarde enklandschappen in de omgeving. Dagelijks genieten tientallen wandelaars, fietsers, recreanten en omwonenden van de flora en fauna in dit gebied.
In 1905 werd ‘Het Grote Zand’ gekocht door jonkheer Louis Teixeira de Mattos, zoon van een Amsterdams bankier. Deze ontgon het inmiddels tot Spelderholt omgedoopte gebied en bouwde er een kasteeltje met bijgebouwen. Deze buitenplaats kwam in 1921 in handen van het Rijk, dat er een proefstation voor pluimvee begon. Op 1 december 2003 verliet het laatste pluimvee het terrein en ontstond ruimte voor nieuwe ontwikkelingen.
Op 14 maart 2003 sloot Domeinen een dertig jaar durende erfpachtovereenkomst met de Stichting Parc Spelderholt. Deze stichting richt zich op het ontwikkelen en vergroten van de integratiemogelijkheden van mensen met een functiebeperking.
Op 12 februari 2004 kocht Tergouw Holding BV een ander deel van het gebied (ruim 10 hectare) van de Stichting Fonds voor Pluimveebelangen. Tergouw heeft de intentie om een manege elders op de Engelanderenk naar het Spelderholt te verplaatsen. Dit zou worden gefinancierd met de opbrengst van woningbouw.
Stikstof en procedures
Uitbreidingsplannen van het proefstation voor pluimvee samen met nieuwe inzichten over verwoestende effecten van stikstof op flora en fauna hebben vanaf 1990 geleid tot juridische procedures, gevoerd door onder meer Het Geldersch Landschap. Zonder uitzondering was de conclusie van de rechters dat stikstof-emitterende activiteiten (pluimvee) op het Spelderholt verboden waren. Toch moest sluiting van het Rijksproefstation door langdurig gedogen van de gemeente Apeldoorn en Provincie Gelderland nog 13 jaar duren.
Ondanks fel verzet van onder meer SBNE Beekbergen werd de verplaatsing van de manege naar het kwetsbare gebied vervolgens toch door de gemeente toegestaan. Diverse rechters staken hier weer een stokje voor. Versoepeling van de regelgeving door het kabinet, waarvan Staatssecretaris Bleker deel uitmaakte, gooide roet in het eten. De natuurbeschermingswetvergunning voor de manege kon daardoor niet meer worden bestreden. Deze kwam in september 2013 definitief tot stand.
De koppeling met de manege heeft het verlenen van bouwvergunningen voor woningen op het Spelderholt enorm vertraagd. Pas met een uitspraak van de Raad van State van 31 juli 2013 werd woningbouw mogelijk zonder de garantie dat de manege zou worden verplaatst. Voor de bouw van de manege moet een nieuw bestemmingsplan komen.
Stilte
Na juli 2013 zijn de activiteiten door of namens Tergouw Holding b.v. beperkt gebleven tot het afgrendelen van het plangebied met een scherm en emmertjes om te vermijden dat rode lijst soorten zoals levendbarende hagedissen en zandhagedissen, hazelwormen en ringslangen op het terrein komen, een voorwaarde voor ontheffing van de verplichtingen van de Flora- en Faunawet. Dat dit absoluut niet volgens de gestelde voorwaarden is gebeurd en zeker geen enkel dier heeft gered daargelaten. Bouwactiviteiten zijn er niet geweest. Kopers die bij makelaars informeren naar villa’s of appartementen krijgen geen informatie. Voormalige stallen zijn tot ruïnes geworden. Een nieuw bestemmingsplan lijkt nog niet ontwikkeld.
Hoop?
Nieuw beleid ‘wonen in het landelijk gebied’ en ‘beperking realisatieduur woningbouw private partijen is door de gemeenteraad vastgesteld. Zo wordt over het functieveranderingsbeleid (voor stallen woningbouw) geconstateerd dat dit gezien het krimpend woningbouwprogramma te ruim is. Kavels van afgeronde initiatieven worden niet verkocht. Daarnaast leidt het beleid lang niet altijd tot de gewenste kwaliteitsverbetering. Dit omdat de daarover gemaakte afspraken niet worden uitgevoerd en niet afdwingbaar blijken. De gemeente heeft besloten nu in bestemmingsplannen zelf voorwaardelijke verplichtingen op te nemen. Ook wil men per project slechts maximaal twee woningen….. en/of een verhoging van het minimaal te slopen oppervlak.
Projecten zullen, ongeacht de omvang van het plan, een uiterste houdbaarheidsdatum krijgen. Daardoor kan opnieuw de afweging gemaakt worden of niet gerealiseerde capaciteit, afhankelijk van de behoefte, opnieuw ingezet kan en moet worden in Beekbergen. Als dat het geval is, zal ook de locatie-afweging opnieuw gemaakt worden. Helaas geldt dit beleid (nog) niet voor bestaande projecten zoals dat van Tergouw Holding op het Spelderholt, maar dat kan veranderen.
De structuurvisie 2030 van Apeldoorn hecht veel waarde aan het behoud van open enken en de ecologische waarde daarvan. Ook de publieke opinie kijkt inmiddels anders aan tegen grootschalige bouwprojecten in natuurgebieden en hecht meer waarde aan ‘natuur & landschap’. SBNE blijft deze ontwikkelingen nauwlettend volgen en zal zich ook in 2015 en volgende jaren inzetten om dit bijzondere gebied te beschermen en te behouden. We hebben hier immers wel degelijk te maken met een Gelders ‘toplandschap’.
Standpunt SBNE Beekbergen
SBNE Beekbergen is en blijft van mening dat:
- Grootschalige woningbouw niet in of nabij een natuurgebied hoort dat gerangschikt wordt onder Natura 2000.
- De enk van de Konijnenkamp als enk, inclusief haar begroeide enkenranden, behouden dient te worden. Immers deze enk is cultuurhistorisch en als natuurwaarde uniek.
- De enk van de Konijnenkamp is de poort naar de Veluwse bossen die behoren tot Natura 2000 en trekt jaarlijks duizenden toeristen en bewoners uit de regio naar Beekbergen.
- Een grootschalige manege (inclusief hotel- en restaurantfaciliteiten) met bijbehorende oefen- en wedstrijdterreinen hoort niet in dit gebied. Het zal de aantrekkelijkheid van het gebied schaden, door o.a. licht- en geluidoverlast, verkeer, vervuiling door paardenmest op wegen en paden etc.
Beekbergen, 21 januari 2015